Hormonlar Zihnimizi Nasıl Kontrol Ediyor?

Hormonal değişimler, psikolojik sağlığımız üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Hormonlar, vücuttaki çeşitli süreçleri yöneten kimyasal mesaj kuryeleridir. Uzun süredir, nörotransmitterlerin beynimiz üzerinde büyük bir etkisi olduğu bilinmektedir. Fakat uzmanlar, hormonların beynimizi beklenmedik şekillerde etkileyebileceğini anlamaya başlamıştır.

Psikoloji profesörü Nefise İsmail, “Hormonlar modumuzu ve duygularımızı etkiliyor. Bunu beynin belirli bölgelerinde üretilen nörotransmiterlerle etkileşime girerek yapıyorlar.” dedi. Hormonların, hücre ölümü ve nörojenez gibi süreçleri de etkileyerek psikolojik sorunlara yol açabileceği belirtildi.

Depresyon, kaygı bozukluğu ve travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik sorunlar, büyük hormonal geçiş dönemlerinde yaygın görülmektedir. Özellikle kadınlarda, ergenlik döneminde depresyon yaşama ihtimali iki katına çıkmaktadır. Bu fark, tüm yaşam boyunca devam etmektedir.

Kadınlardaki hormonal dalgalanmalar, adet dönemleri, gebelik, menopoz öncesi ve menopoz dönemlerinde psikolojik sağlığı önemli ölçüde etkileyebilir. Östrojen ve progesteron seviyelerindeki değişimler, mod değişimlerine, kaygıya ve depresyona yol açabilir.

Hormonların morali etkileyebilme yollarından biri de beyindeki serotonin ve dopamin nörotransmiterlerinin seviyelerini artırmaktır. Serotonin seviyesindeki düşüklük, uzun zamandır depresyon nedeni olarak bilinmektedir. Östrojenin, serotonin alıcılarını daha aktif kıldığı ve beyindeki dopamin alıcılarının sayısını artırdığı belirtildi.

Hormon seviyelerini düzeltmek, genelde hastalardaki semptomları tedavi edebilmektedir. Fakat tiroit hormonlarının moral üzerindeki etkisinin nedeni henüz bilinmemektedir.

Yeni tedaviler umut vericidir. Brexanolon adlı bir ilaç, allopregnanolon hormonunun etkilerini taklit ederek doğum sonrası depresyon tedavisinde etkili olmaktadır. Testosteron takviyesinin de belli antidepresan ilaçları daha etkili kıldığı kanıtları mevcuttur.

Araştırmalar, hormon ikame tedavisi (HRT) dahil östrojen tedavilerinin bazı kadınların moralini düzeltebileceğini gösteriyor. Fakat hormonal doğum kontrolü, bazı kadınlarda semptomları daha da kötüleştirebiliyor.

İsmail, “Hormonların morali ve psikolojik sağlığı etkilediğini biliyoruz. Fakat düzgün tedaviler bulmadan önce bunu neden yaptığını çözmeliyiz.” dedi. Hormonların psikolojik sağlığımız üzerindeki etkilerini anlamak, daha etkili tedavi yöntemleri geliştirmemize yardımcı olabilir.